Zeeland kent veel vliedbergen, maar op Zuid-beveland nemen de kasteelbergen de overhand. Borssele kent één van de meest unieke ‘kasteelbergen’. Het mottekasteel genaamd Slot Troje, was het stamslot van de heren van Borssele. Hier woonde rond 1300 Floris van Borssele in een imposante woontoren. Door stormvloeden rond 1500 is het complex verdronken. Het restant hiervan is de Berg van Troje. Deze staat op een prominente plek aan het begin van het dorp en is te herkennen aan de knotwilgen die er later op zijn gezet.

Landschapsarchitect Marius Vrijlandt is geboren en getogen op Borssele. Na een aantal verhuizingen richting de randstad woont hij alweer een lange tijd in zijn geboortehuis midden in het dorp. Hij heeft een grote fascinatie voor vliedbergen en ‘kasteelbergen’. “Ik speelde hier in mijn jeugd al”, vertelt Marius en glimlacht bij de herinnering. “Mijn school zat precies tegenover de Berg van Troje en in de klas werd er met regelmaat over de geschiedenis verteld. Als kind gebruik je dan een eigen fantasie en dat maakte het alleen maar mooier. Als kinderen speelden we veel op en rond de berg en ook het water eromheen vonden we leuk. Vooral in de winter, want dan konden we schaatsen. Ook de bunkers die erbij horen waren erg interessant. Deze zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog ingegraven door de Duitsers en liggen er nog steeds.”

Bijzondere naam

Er is veel onderzoek naar de vliedbergen gedaan, maar toch blijven er af en toe vraagtekens over. Zo ook bij de Berg van Troje, want waar dankt deze berg zijn naam aan? Volgens Marius is het een ingewikkeld verhaal en zijn de bedenkers niet meer onder ons om het na te vragen. Het is wel bekend dat de oude adellijke families heel erg geïnteresseerd waren in de verhalen van de Griekse oudheid en bijbehorende mythologie. Ook de namen van kinderen in die families waren soms gerelateerd aan Griekse godennamen. Het verhaal over de inname en de val van Troje kan bepalend zijn geweest voor de naam van het kasteel destijds. Ook de Franse stadsnaam van Troyes in de huidige Champagnestreek van Noordwest-Frankrijk zou de basis kunnen vormen voor de naam van de berg. Het is onbekend of er familierelaties van de van Borsselens met families uit Troyes zijn geweest.

Respect

Terug naar de eenentwintigste eeuw. In 2016 heeft een groep Borselenaren de krachten gebundeld en tijdens de viering van 400 jaar Borsele is ook de Berg van Troje geëerd. Er is onderzoek gedaan naar het fundament en samen hebben ze het voor elkaar gekregen dat de berg weer toegankelijk is om te bekijken en op te spelen. “Het onderhoud wordt uitgevoerd door vrijwilligers en samen gaan we meteen respectvolle met dit stukje geschiedenis om, want het blijft fascinerend om te zien.”

“Ken jij het verhaal achter de Zeeuwse bergen?”

Ze bestaan al sinds de Middeleeuwen

Landschapspark Borsele kent ongeveer zeven bergen. Dit zijn vliedbergen. Bescherming tegen overstroming was niet de hoofdreden voor het opwerpen van deze heuvels. Het waren vooral ophogingen voor het plaatsen van een verdedigingstoren, een zogenaamd mottekasteel. Hierdoor kon men vanuit ‘de hoogte’ de vijand bestoken. Een vliedbergencomplex kan je nog zien in het buurtschap ‘Baarsdorp’, gelegen naast de A58. Ook in Borssele is nog een fraaie vliedberg te bewonderen. De meeste vliedbergen dateren uit de 12e en 13e eeuw.
Soms is er rond de voet van deze vliedbergen nog een stukje van een ringvormige verdieping zichtbaar. Dit is het restant van wat ooit een gracht moet zijn geweest.
De kasteelvorm van het mottekasteel ontstond rond het jaar 1000 in Noordwest-Europa en was in de elfde en twaalfde eeuw waarschijnlijk het meest gangbare kasteeltype. In heel Zeeland zijn er maar liefst 38 vliedbergen. Dit grote aantal komt mogelijk doordat lokale edelen en machthebbers graag hun onafhankelijkheid en status wilden laten zien door het bezit van een eigen ‘burcht’. Zien en gezien worden. De meeste kastelen in Zeeland bestonden uit een omgrachte heuvel met daarop een houten verdedigingstoren. Enkele hadden ook een voorhof met verblijven en schuren voor de kasteelheer en personeel in vredestijd.

Alle resterende vliedbergen in Zeeland zijn beschermd. Een groot deel (16) is in eigendom en/of beheer bij Het Zeeuwse Landschap. Door hun kwetsbaarheid zijn deze vliedberg-terreinen niet permanent vrij toegankelijk, maar in bijna alle gevallen zijn de vliedbergen vanaf de weg goed te zien.
Ontdek ze zelf tijdens je bezoek aan Landschapspark Borsele en ga terug in de tijd!